Rutger Bregmans ‘De meeste mensen deugen” is meer dan een boek; het is een inspirerend manifest dat onze kijk op de menselijke natuur herdefinieert. Voor wie al gelooft in de fundamentele goedheid van mensen voelt het boek als thuiskomen. Bregman onderbouwt dit hoopvolle wereldbeeld met geschiedenis, psychologie en sociologie. Voor mij persoonlijk was het een krachtige bevestiging van wat ik al jaren als mijn kernfilosofie koester: dat mensen in essentie goede intenties hebben. Dit boek ondersteunt mijn geloof dat, ondanks al het negatieve nieuws, de mensheid niet gedreven wordt door egoïstische of kwaadaardige motieven, maar juist door compassie, samenwerking en wederzijds vertrouwen.
Het is een uitnodiging om anders naar de wereld en elkaar te kijken.
Een hoopvol betoog over onze ware natuur
Bregman start zijn betoog door diepgewortelde aannames over de menselijke natuur te bevragen. Vaak wordt aangenomen dat mensen van nature egoïstisch of zelfs slecht zijn, een idee dat wordt gevoed door klassieke verhalen zoals Lord of the Flies en theorieën van denkers als Thomas Hobbes. Bregman zet hier een andere visie tegenover, die hij onderbouwt met verrassende historische en wetenschappelijke inzichten. Hij laat zien dat de meeste mensen in crises niet in paniek raken of elkaar naar de keel vliegen, maar juist solidair worden. Dit ondermijnt het traditionele beeld dat chaos en conflict onvermijdelijk zijn.
Een van de meest krachtige voorbeelden in het boek is zijn ontleding van het echte verhaal achter Lord of the Flies. Bregman ontdekte dat in de jaren 60 een groep jongens daadwerkelijk op een eiland strandde, maar dat ze niet elkaars vijanden werden. Integendeel: ze overleefden door samen te werken. Ook in zijn onderzoek naar de ware toedracht van de teloorgang van Paaseiland, komt dit sterk naar voren. Beide verhalen staan symbool voor de kernboodschap van het boek: dat samenwerking en goedheid eerder de norm zijn dan uitzondering.
“What you expect, is what you get”
Bregman verdiept zich ook in het psychologische concept van het ‘Pygmalion-effect’: de manier waarop onze verwachtingen het gedrag van anderen kunnen beïnvloeden. Als we geloven dat mensen te vertrouwen zijn, gedragen ze zich vaak ook betrouwbaarder. Deze inzichten nodigen ons uit om anders naar onszelf en anderen te kijken en om te kiezen voor een houding van vertrouwen en positiviteit.
In mijn werk met ondernemers en leidinggevenden komt dit vaak aan bod. Ze hebben het moeilijk om mensen te vertrouwen, en zien alleen wat er zou mis kunnen lopen, of welke negatieve motivaties er zouden kunnen spelen. De positieve zaken zien ze vaak gewoon niet of vinden ze vanzelfsprekend. Deze houding omkeren, hoe moeilijk het ook is, kan enorm veel teweegbrengen. Het geeft medewerkers zuurstof en energie. Het doet mensen openbloeien.
Wat dit ‘De meeste mensen deugen‘ voor mij persoonlijk zo bijzonder maakt, is daarom net hoe het aansluit bij mijn eigen overtuigingen. Al jaren werk ik vanuit het idee dat mensen meestal handelen vanuit goede intenties, ook al zijn de uitkomsten niet altijd perfect. Dit boek geeft me niet alleen een bevestiging van mijn eigen filosofie, maar ook de wetenschappelijke en historische context – belangrijk voor een historica – die het ondersteunt.
De negativity bias
Daarnaast weet Bregman de toon luchtig en toegankelijk te houden, ondanks de complexiteit van sommige onderwerpen. Hij doorspekt zijn analyses met anekdotes, verhalen en humor, waardoor het boek prettig leest. Een van de meest opmerkelijke passages gaat over de manier waarop we media consumeren. Volgens Bregman vervormen negatieve nieuwsberichten onze perceptie van de wereld. Hij pleit voor een kritische houding tegenover nieuws en voor een focus op de positieve verhalen die vaak onderbelicht blijven. Dit voelt niet alleen als een verademing, maar ook als een oproep tot actie: als we anders naar de wereld kijken, kunnen we haar ook anders vormgeven.
“Het is een ongemakkelijke waarheid: empathie en xenofobie zijn twee kanten van dezelfde medaille.”
En wat dan met de olifant in de kamer: racisme, en alle onheil wat in naam daarvan wordt aangericht? Bregman legt uit waar de origine van xenofobie ligt, en je raadt het misschien al. Racisme origineert bij iets goeds, namelijk empathie. Dit weten, helpt weer om begrip op te brengen voor xenofobie, en het op een andere manier aan te pakken dan de aanhangers gewoon buiten te sluiten met een cordon sanitaire, om maar iets te noemen.
De kracht van ‘De meeste mensen deugen’ zit ook in de praktische implicaties. Het boek is geen abstract filosofisch werk, maar biedt concrete handvatten om anders te leven en te werken. Of het nu gaat om vertrouwen in collega’s, begrip tonen voor een klant of hoop houden in uitdagende situaties, de inzichten zijn toepasbaar in het dagelijks leven.
Natuurlijk is het boek niet zonder kritiek. Sommige lezers kunnen Bregmans optimisme als te rooskleurig ervaren. Hij erkent zelf dat niet alle mensen goed handelen en dat systemen soms giftig kunnen zijn. Toch houdt hij vast aan zijn kernidee: dat we niet cynisch moeten worden, maar juist verantwoordelijkheid moeten nemen om het goede in elkaar te versterken.
Wat moet je hier nu mee als leider?
‘De meeste mensen deugen‘ van Rutger Bregman is een ode aan de menselijke goedheid en een uitdaging om onze blik op de wereld te veranderen. Voor wie, zoals ik, al gelooft in de kracht van positieve intenties, voelt het als een hart onder de riem. Het boek bevestigt dat vertrouwen, samenwerking en compassie niet alleen idealen zijn, maar ook een realistische basis voor een betere wereld. Rutger Bregman geeft ons de hoop en de tools om deze visie waar te maken. Het is een boek dat je niet alleen leest, maar dat je meeneemt in je denken, voelen en handelen. Een absolute aanrader voor iedereen die met mensen werkt of leeft. Voor iedereen op deze planeet dus.
Laat je vooroordelen over je medewerkers los. Bekijk hen met een open blik. Vertrouw hen, en wéet dat ze dat waard zijn. Verwacht veel van hen. Dan zullen ze je niet teleurstellen. Want de meeste medewerkers deugen!
Nog even sparren over hoe dit eventueel bij jou speelt en hoe je dit bij eventueel kan ombuigen? Plan gerust een gesprek in of contacteer ons.
